„Czytać nie można. Ale można powstrzymać gwałty, ale można gardzić rozkoszami i bólami, ale można być wyższym nad pragnienie marnej sławy, nie gniewać się na nieczułych i niewdzięcznych, owszem, można i opieką ich otaczać.”, Marek Aureliusz, VIII.8

Przygotowując ten wpis zatrzymałem się na pierwszym zdaniu. „Czytać nie można.” – przecież to bez sensu, co to za przekład? A w polskiej wersji korzystam z przekładu Mariana Reitera! – warszawskiego tłumacza, pedagoga i historyka literatury żyjącego w latach 1874 – 1943. Sięgnałem więc do angielskiej wersji z przekładem Martina Hammonda. To samo zdanie brzmiało: „Not possible to study.” Czyżby więc chodziło to, że „nie sposób zrozumieć natury człowieka”? Czy to mógł mieć na myśli Marek Aureliusz wpisując tą notatkę do swojego dziennika? Może. Skorzysytałem z AI, który „odnalzł oryginał”:

Οὐκ ἀναγκαῖον σοι σχολὴν ἔχειν πρὸς τὰ ἀναγινώσκειν, ἀλλὰ σχολὴν ἔχειν τοῦ μὴ θαυμάζειν ἐφ’ οἷς ἐπίπτεται ὁ θυμός, καὶ τὴν ἡδονὴν καὶ τὴν ἀλγηδόνα καὶ τὴν κενοδοξίαν πάντως περιτέμνεσθαι, καὶ ἐπὶ τῶν ἀλόγων καὶ χαρίεν, καὶ ἐπὶ τῶν ἀχαρίστων μὴ ἀπάγεσθαι.

Co przetłumaczył na polski jako:  „Nie musisz mieć czasu na czytanie, lecz musisz zawsze mieć czas na to, by tłumić wszelką gwałtowność, by zapanować nad rozkoszą, bólem i żądzą sławy, i aby nawet wobec nierozumnych i niewdzięcznych okazywać łagodność oraz nie zatracać swojej życzliwości”.

Z kolei Google przetłumaczył to tak: „Nie musisz mieć szkoły czytania, ale masz szkołę, która uczy, jak nie podziwiać tych, na których spada gniew, jak obrzezać przyjemność, radość i próżność, jak nie dać się ponieść mądrym i szczęśliwym, a także niewdzięcznym.”

I z tym Was dziś zostawię. Że folgując ciekawości, zawsze i wszędzie będziemy przeżywać przygody!